10.01.2011

Պոլ Էլյուար - Բարև, Թախիծ

Մնաս բարով, թախիծ,
Եվ բարև թախիծ,
Դու, որ լցված ես աչքերի մեջը իմ սիրած մարդու
Դո՛ւ չես վատթարը ամեն ցավերից,
Քանզի շրթունքն էլ ամենատխուր դավաճանաբար 
Ազդարարում է քո գոյությունը
Մեն մի ժպիտով:
Դե բարև, թախիծ,
Սերը սիրելի մեր մարմինների
Եվ հզորությունը միևնույն սիրո,
Որ ասես հրեշ առանց մարմնի
Դուրս է հորդեցնում քաղցրությունը իր.
Հրեշ անգլուխ,
Բայց թախծի չքնաղ գեղեցիկ դեմքով:

07.01.2011

Thomas Wolfe - Only the Dead Know Brooklyn

    Dere's no guy livin' dat knows Brooklyn t'roo an' t'roo, because it'd take a guy a lifetime just to find his way aroun' duh f_____ town.
    So like I say, I'm waitin' for my train t'come when I sees dis big guy standin' deh - dis is duh foist I eveh see of him. Well, he's lookin' wild, y'know, an' I can see dat he's had plenty, but still he's holdin' it; he talks good an' is walkin' straight enough. So den, dis big guy steps up to a little guy dat's standin' deh, an' says, "How d'yuh get t' Eighteent' Avenoo an' Sixty-sevent' Street?" he says.
    "Jesus! Yuh got me, chief," duh little guy says to him. "I ain't been heah long myself. Where is duh place?" he says. "Out in duh Flatbush section somewhere?"
    "Nah," duh big guy says. "it's out in Bensonhoist. But I was neveh deh befoeh. How d'yuh get deh?"
    "Jesus," duh little guy says, scratchin' his head, y'know - yuh could see duh litle guy didn't know his way about - "yuh got me, chief, I neveh hoid of it. Do any of youse guys know where it is?" he says to me.
    "Sure," I says. "It's out in Bensonhoist. Yuh take duh Fourt' Avenoo express, get off at Fifty-nint' Street, change to a Sea Beach local deh, get off at Eighteent' Avenoo an' Sixty-toid, and walk down foeh blocks. Dat's all yuh got to do," I says.
    "G'wan!" some wise guy dat I neveh seen befoeh pipes up. "Whatcha talkin' about?" he says - oh, he was wise, y'know. "Duh guy is crazy! I tell yuh what yuh do," he says to duh big guy. "Yuh change to duh West End line at Toity-sixt'," he tells him. "Walk two blocks oveh, foeh blocks up," he says, "an' you'll be right deh." Oh, a wise guy, y'know.
    "Oh, yeah?" I says. "Who told you so much?" He got me sore because he was so wise about it. "How long you been livin' heah?" I says.
    "All my life," he says. "I was bawn in Williamsboig," he says. "An' I can tell you t'ings about dis town you neveh hoid of," he says.
    "Yeah?" I says.
    "Yeah," he says.
    "Well, den, you can tell me t'ings about dis town dat nobody else has eveh hoid of, either. Maybe you make it all up yoehself at night," I says, "befoeh you go to sleep - like cuttin' out papeh dolls, or somp'n."
    "Oh, yeah?" he says. "You're pretty wise, ain't yuh?"
    "Oh, I don't know," I says. "Duh boids ain't usin' my head for Lincoln's statue yet," I says. "But I'm wise enough to know a phony when I see one."
    "Yeah?" he says. "A wise guy, huh? Well, you're so wise date some one's goin' t'bust yuh one right on duh snoot some day," he says. "Dat's how wise you are."

    Well, my train was comin', or I'da smacked him den and dere, but when I seen duh train was comin', all I said was, "All right, mugg! I'm sorry I can't stay to take keh of you, but I'll be seein' yuh sometime, I hope, out in duh cemetery." So den I says to duh big guy, who'd been standin' deh all duh time, "You come wit me," I says. So when we gets onto duh train I says to him, "Where yuh goin' out in Bensonhoist?" I says. "What numbeh are yuh lookin' for?" I says. You know - I t'ought if he told me duh address I might be able to help him out.
    "Oh," he says, "I'm not lookin' for no one. I don't know no one out deh."
    "Then whatcha goin' out deh for?" I says.
    "Oh," duh guy says, "I'm just goin' out to see duh place," he says. "I like duh sound of duh name - Bensonhoist, y'know - so I t'ought I'd go out an' have a look at it."
    "Whatcha tryin' t'hand me?" I says. "Whatcha tryin' t'do - kid me?" You know, I t'ought duh guy was bein' wise wit me.
    "No," he says. "I'm tellin' yuh duh troot. I like to go out an' take a look at places wit nice names like dat. I like to go out an' look at all kinds of places," he says.
    "How'd yuh know deh was such a place," I says, "if yuh neveh been deh befoeh?"
    "Oh," he says, "I got a map."
    "A map?" I says.
    "Sure," he says, "I got a map dat tells me about all dese places. I take it wit me every time I come out heah," he says.
    And Jesus! Wit dat, he pulls it out of his pocket, an' so help me, but he's got it - he's tellin' duh troot - a big map of duh whole f______ place with all duh different pahts mahked out. You know - Canarsie an' East Noo Yawk an' Flatbush, Bensonhoist, Sout' Brooklyn, duh Heights, Bay Ridge, Greenpernt - duh whole goddam layout, he's got it right deh on duh map.
    "You been to any of dose places?" I says.
    "Sure," he says. "I been to most of 'em. I was down in Red Hook just last night," he says.
    "Jesus! Red Hook!" I says. "Whatcha do down deh?"
    "Oh," he says, "nuttin' much. I just walked aroun'. I went into a coupla places an' had a drink," he says, "but most of the time I just walked aroun'."
    "Just walked aroun'?" I says.
    "Sure," he says, "just lookin' at t'ings, y'know."
    "Where'd yuh go?" I asts him.
    "Oh," he says, "I don't know duh name of duh place, but I could find it on my map," he says. "One time I was walkin' across some big fields where deh ain't no houses," he says, "but I could see ships oveh deh all lighted up. Dey was loadin'. So I walks across duh fields," he says, "to where duh ships are."
"Sure," I says, "I know where you was. You was down to duh Erie Basin."
    "Yeah," he says. "I guess dat was it. Dey had some of dose big elevators an' cranes an' dey was loadin' ships, an' I could see some ships in drydock all lighted up, so I walks across duh fields to where dey are," he says.
    "Den what did yuh do?" I says.
    "Oh," he says, "nuttin' much. I came on back across duh fields after a while an' went into a coupla places an' had a drink."
    "Didn't nuttin' happen while yuh was in dere?" I says.
    "No," he says. "Nuttin' much. A coupla guys was drunk in one of duh places an' started a fight, but dey bounced 'em out," he says, "an' den one of duh guys stahted to come back again, but duh bartender gets his baseball bat out from under duh counteh, so duh guy goes on."
    "Jesus!" I said. "Red Hook!"
    "Sure," he says. "Dat's where it was, all right."
    "Well, you keep outa deh," I says. "You stay away from deh."
    "Why?" he says. "What's wrong wit it?"
"Oh," I says, "it's a good place to stay away from, dat's all. It's a good place to keep out of."
    "Why?" he says. "Why is it?"
    Jesus! Whatcha gonna do wit a guy as dumb as that! I saw it wasn't no use to try to tell him nuttin', he wouldn't know what I was talkin' about, so I just says to him, "Oh, nuttin'. Yuh might get lost down deh, dat's all."
    "Lost?" he says. "No, I wouldn't get lost. I got a map," he says.
    A map! Red Hook! Jesus!

    So den duh guy begins to ast me all kinds of nutty questions: how big was Brooklyn an' could I find my way aroun' in it, an' how long would it take a guy to know duh place.
    "Listen!" I says. "You get dat idea outa yoeh head right now," I says. "You ain't neveh gonna get to know Brooklyn," I says. "Not in a hunderd yeahs. I been livin' heah all my life," I says, "an' I don't even know all deh is to know about it, so how do you expect to know duh town," I says, "when you don't even live heah?"
    "Yes," he says, "but I got a map to help me find my way about."
    "Map or no map," I says, "yuh ain't gonna get to know Brooklyn wit no map," I says.
    "Can you swim?" he says, just like dat. Jesus! By dat time, y'know, I begun to see dat duh guy was some kind of nut. He'd had plenty to drink, of course, but he had dat crazy look in his eye I didn't like. "Can you swim?" he says.
    "Sure," I says. "Can't you?"
    "No," he says. "Not more'n a stroke or two. I neveh loined good."
    "Well, it's easy," I says. "All yuh need is a little confidence. Duh way I loined, me older bruddeh pitched me off duh dock one day when I was eight yeahs old, cloes an' all. 'You'll swim,' he says. 'You'll swim all right - or drown.' An', believe me, I swam! When yuh know yuh got to, you'll do it. Duh only t'ing yuh need is confidence. An' once you've loined," I says, "you've got nuttin' else to worry about. You'll neveh forget it. It's somp'n dat stays wit yuh as long as yuh live."
    "Can yuh swim good?" he says.
    "Like a fish," I tells him. "I'm a regulah fish in duh wateh," I says. "I loined to swim right off duh docks wit all duh oddeh kids," I says.
    "What would you do if yuh saw a man drownin'?" duh guy says.
    "Do? Why, I'd jump in an' pull him out," I says. "Dat's what I'd do."
    "Did yuh eveh see a man drown?" he says.
    "Sure, " I says. "I see two guys - bot' times at Coney Island. Dey got out too far, an' neider one could swim. Dey drowned befoeh any one could get to 'em."
    "What becomes of people after dey've drowned out heah?" he says.
    "Drowned out where?" I says.
    "Out heah in Brooklyn."
    "I don't know whatcha mean," I says. "Neveh hoid of no one drownin' heah in Brooklyn, unless you mean a swimmin' pool. Yuh can't drown in Brooklyn," I says. "Yuh gotta drown somewhere else - in duh ocean, where dere's wateh."
    "Drownin'," duh guy says, lookin' at his map. "Drownin'." Jesus! I could see by den he was some kind of nut, he had dat crazy expression in his eyes when he looked at you, an' I didn't know what he might do. So we was comin' to a station, an' it wasn't my stop, but I got off anyway, an' waited for duh next train.
    "Well, so long, chief," I says. "Take it easy, now."
    "Drownin'," duh guy says, lookin' at his map. "Drownin'."
    Jesus! I've t'ought about dat guy a t'ousand times since den an' wondered what eveh happened to 'm goin' out to look at Bensonhoist because he liked duh name! Walkin' aroun' t'roo Red Hook by himself at night an' lookin' at his map! How many people did I see get drowned out heah in Brooklyn! How long would it take a guy wit a good map to know all deh was to know about Brooklyn! 
    Jesus! What a nut he was! I wondeh what eveh happened to 'im, anyway! I wondeh if some one knocked him on duh head, or if he's still wanderin' aroun' in duh subway in duh middle of duh night wit his little map! Duh poor guy! Say, I've got to laugh, at dat, when I t'ink about him! Maybe he's found out by now dat he'll neveh live long enough to know duh whole of Brooklyn. It'd take a guy a lifetime to know Brooklyn t'roo an' t'roo. An' even den, yuh wouldn't know it all.  

Семен Гудзенко - ПЕРЕД АТАКОЙ


Когда на смерть идут,- поют,
     а перед этим можно плакать.
     Ведь самый страшный час в бою -
     час ожидания атаки.
     Снег минами изрыт вокруг
     и почернел от пыли минной.
     Разрыв - и умирает друг.
     И, значит, смерть проходит мимо.
     Сейчас настанет мой черед,
     За мной одним идет охота.
     Ракеты просит небосвод
     и вмерзшая в снега пехота.
     Мне кажется, что я магнит,
     что я притягиваю мины.
     Разрыв - и лейтенант хрипит.
     И смерть опять проходит мимо.
     Но мы уже не в силах ждать.
     И нас ведет через траншеи
     окоченевшая вражда,
     штыком дырявящая шеи.
     Бой был коротким.
                     А потом
     глушили водку ледяную,
     и выковыривал ножом
     из-под ногтей я кровь
                     чужую.

05.01.2011

Օվսաննա Գևորգյան - Եդեմ

Կարճ խոտեր այդտեղ ամենուր են: Հարյուրավոր կիլոմետրերրի վրա ոչինչ չկա, ոչ մի ծառ: Բարակ խոտերն ու փոքրիկ ծաղիկները ուժեղ քամուց քսվում են հողին: Քամու թույլ ալիքները կարճ խոտերի վրայով սահում են` իրենց հտևից օձեր թողնելով: Հարյուրավոր կիլոմետրերի վրա ոչինչ չկա: Երկինքը հսկա տարածվել է տափաստանների վրա, ու տարածությունը նրանց մեջ  փոքր է:
Տափաստանը հիմա ուրիշ րոպում է, իսկ րոպեն ավարտվում է արդեն. հաջորդ րոպեի տափաստանը ավելի գեղեցիկ կլինի, և դա է ստիպում ապրել:
<Ես զգում եմ դեմքիս աշնանային ամպերի ստվերը. դրանք մոխրագույն են: Քամին քշում է մարմինս: Ես մերկ պառկում եմ խոտերի մեջ. քամին չի կարող քշել քամուն>: Հեռվում երևացին վրանները.
_ Սոված չես:
_ Շատ…
_ Միս կա:
Պտտվում է վրանների մեջ: Դեղին վրանից վերցրեց պայուսակը, մեջը դրեց սրբիչ, միս, հաց, երկու շեղբով մեծ դանակը:
Բարև գետ:
<Ես նստում եմ այս գետի ափին ու նայում, ինչպես է պարզ ջուրը դանդաղ հոսում ու ալիքվում` իր հատակի քարերին դիպչելով , կարծես ջրի միջով  ժապավեններ սահեցնեն: Ես սիրում եմ նստել այստեղ ու նայել ջրին, կարող եմ ժամերով նայել ջրին ու երբեմն չեմ կարողանում տարբերել մեզ>:
Նա հանեց շորերը ու դանդաղ սկսեց մտնել ջուրը: Մակերևույթին աշնան մոխրագույն ամպերն էին: Սառը ջուրը շոյում էր նրա մաշկը, վերցնում իր մեջ: Նա ոտքերի տակ զգում էր հարթ գետաքարերը. թեթև հոսանքը հրում էր նրան: Ջուրը պարզ էր, դեռ փոթորկից չպղտորված. հորդ անձրև էր լինելու:
<Երևի ես վաղուց պետք է քեզ գրեի, բայց չգիտեի` ինչպես դա անել, և կա՞ կարիք, գիտես, բառերը… : Բայց չեմ կարող, հասկացիր, ես չեմ կարող հետ դառնալ: Իմ ուղեկիցներն էլ գրեթե նույն հիվանդությունն ունեն, ուղղակի նրանք ավելի շուտ փախչում են, իսկ ես` ոչ, ես սիրում եմ մարդկանց:
Դեղին վրանի տակ երեվի ցեխ կլինի անձրևից հետո: Նա հավաքեց իրերը վրանից ու գնաց գետի մոտ:
<Ես սիրում եմ կյանքը հոգուս բոլոր ուժերով, ամեն նյարդս սեր է հիմա, սեր ու հանգստություն, սեր…> :
<Ես չկամ.  վերադարձել եմ>:
Անձրևը հարվածում է ապակուն. Անձրևի միջից երկինքը` բաժանված կաթիլների.
<… երկինքը տարավ ինձ իր հետ>:
<Եվ ինչպես ես բացատրեմ, որ միակ բանը, որը հիմա կարող է ինձ հուզել դեռ չեկած անձրևից դողացող արտերն են>:
Ժամը եկել էր: Անձրևը օրերել էր նրան. արքայազնը քնել էր :
< Ես պետք է հետ դառնամ, բայց նա, ով ինձ սպասում է արդեն օտար է ինձ. ներիր, պատկանում է անցյալին: Նրանք , ով իմ կողքին են ` հարազատ,նրանց հետ ինձ կապում է վայրկյանը , իսկ հետո նրանք էլ կդառնան անցյալ, հուշ, նրանք էլ կթվան երազ, երազ. ներիր>:  
<Նրանք, որ սիրում են կյանքը անէացման աստիճան, միշտ իրենց մեջ կրում են մահը, մահը անբաժան է նրանցից, մահն անբաժան է ինձնից, այն ինձ հարազատ է, այն հեռու չէ, այստեղ է, կողքիս, խոտերի մեջ>:
Արևածագը մոտ է: Սառը մառախուղը սահում է տափաստանի վրայով: Եվ երբ նա ուսապարկով սկսեց քայլել, մշուշն արդեն նրա ծնկներին էր փաթաթվում, քանի որ բարձրանում էր արևը, և մշուշը արդեն նրա կրունկներին էր միան հասնում. բարձրանում էր արևը: 
< Ահա և նրանք էլ հիմա հուշ են. և սիրտս դատարկության երանությունն է զգում: Ես թեթև եմ սիրելիս, ես գոյություն չունեմ, ես ամպ եմ: Բայց ոչ…: Քանի դեռ ես խոսում եմ քեզ հետ, ինչպես կարող եմ չլինել: Ես փորձում եմ ժխտել քո գոյությունը, բայց հասկանում եմ, որ ոչինչ եմ դրա առջև>:
 Պետք է գնալ: Նրա մեջ կար դրա գիտակցությունը, բայց նա գիտեր, որ դա երազ է: Եկավ. դա երազ է:
< Նա  ինձ տանում է ինչ-որ տեղ. ես չեմ ուզում: Ես գիտեմ, որ գնում եմ, հետ ճանապարհ չի լինի, բայց դա էլ երազ է: Ես պետք է ասեմ, որ չեմ ուզում, բայց ինչ-որ ուժ ինձ հետ է պահում:  Ես ցանկություն կամ ուժ չունեմ հասկանալու` ուր են ինձ տանում: Երազային անզորություն եմ, վախ: Ես պետք է գոռամ` ուր եք ինձ տանում, բայց ես տանջվում եմ. ինչու՞>:
Երբ բազեն քարքարոտ լեռան գագաթից սուրում է ներքեև, նա երջանիկն է: Նա թռչում է ծառերի վրայով, ու նրա փետուրներին մնում է անտառի հոտը: Նա թռչում է գետի վրայով և նրա թևերը հպվում են գետին, որը գալիս է լեռներից: Նա ամենաերջանիկն է. նրա թռիչքը մահ չունի: Բազեն ու թռիչքը անբաժանելի են:
<Ես քայլում եմ տափաստանով: Ես դատարկ եմ այս տափաստանի դիմաց. այն ունի բույրեր, խոտ, քամի, առուներ, օձեր ու մորեխներ: Այն, ինչ ինձ սպանում է գտավ ինձ իր թագավորության շեմքին, բայց ես չգիտեի, որ այդ թագավորությունը չունի դռներ և բնակիչներ, և այնտեղ մտածը կնմանվի իր պոչը կերած օձին: Ես միայն պարիսպներ եմ տեսնում>:
Ճամփորդն ու տափաստանը. և տառապանք է ճամփորդի համար տափաստանը: Կան չտրորված հազար ճանապարհներ, և ամրոցներն անհաշիվ են, և տափաստանն այծայր, և ինքն անզոր`  բազեի ու թռիչքի կատարելության դիմաց. միթե նա կգտնի իր ամրոցը : Կանգնած է փնտրածի առջև. կծկվում է մարդը իր գազանից, ով տուն է ուզում, իսկ տունը չունի դռներ, իսկ պատերի հետև մայր գազանն է, ով հոշոտելու է: 
   <Կանգնած եմ ամրոցի դիմաց ու նայում եմ դատարկ ափերիս, որոնց եդեմի մրգերը պետք է տեսնեի>:
Արձակ էր ճանապարհը, ու դատարկ. դատարկ: Եվ ճանապարհները արձակ էին ու դատարկ:
Եվ այն ճանապարհը, որ երևաց  տափաստանում ճամփորդին, եզերված էր այրվող թփերով:
<Ասվեց ինձ, որ նա ով միայն փնտրում է, հրաժարվելով գտնել, հավերժ է վտարանդի, և փնտրում է նա իր վտարանդիության ավարտը, որտեղ  բաբախում է սիրտը, և որտեղ եդեմի ծաղիկները հանգրվան են փնտրում, ու գեղեցիկը հասկանում է իր գոյությունը: Եվ ասվեց ինձ, որ կուրությունն էր իմ տունը, և որ քո տրորած հողն է, սիրելիս, սրբությունը միակ: Եվ հասկացա, որ ամրոցից դուրս մնալով էլ ամրոցի ներսում եմ. և փրկությունն այնտեղ մահացել է>:
Ժամանակը բաբախում էր:
Մնացել է չորս ծով, երեք տասնյակ գետ, անտառներ ու հովիտ, որտեղ փայիտց տուն կա, որ հասնի փայտից տանը:

<Ես գնացել էի քեզ համար աշնանային ծաղիկներ բերելու, որոնք այս տափաստանի նման վայրի են բուրում, ես գնացել էի ծաղիկներ բերելու, հիշիր դա: Եվ երբ մտնեմ շեմից, դու կհիշես, որ ծաղկամանը փոքրիկ պահարանում է` գրքերի կողքին, ու ինձ կավե այն լայն ամանով կաթ կտաս, ու կհասկանաս ծարավս ու երանությունը, երբ կաթը կթափվի բերանի անկյուններից: Ու կոշտ սրբիչւ ուսիս  երբ  գետից հետ գամ, դու շեմքին նստած կլինես, ու ես կգրկեմ ոտքերդ ու կհամուրեմ այն հողը, որ տրորել են կրունկներդ, ու կդնեմ գլուխս ծնկներիդ ու գիրկդ: Կշոյես ծնկներիդ դրված գլուխը, ու թևերով կծածկես  այդ մարմինը:
 Եվ բազեն, որ թռչում է, և բազեն, որ ազատ թռչում է...
<Կհամբուրես այդ սառը քուները, ու աշնանային ծաղիկների հոտը կծածկի մեզ: Կշոյես ինձ, խնդում եմ, կշոյես. ես այնքան հոգնած եմ գալու>: